Najkrótszy dzień roku, przypadający w 2025 roku na 21 grudnia, jest zjawiskiem astronomicznym związanym z przesileniem zimowym. Dla mieszkańców półkuli północnej stanowi znaczący moment, który od tysiącleci oznaczał symboliczny początek nowego cyklu natury. Współcześnie wyczekuje się go głównie dlatego, że od tej chwili dni zaczynają się stopniowo wydłużać, a na niebie pojawia się coraz więcej naturalnego światła.
Przesilenie zimowe, w języku łacińskim określane jako solstitium, to punkt w rocznym ruchu orbitalnym Ziemi, gdy Słońce w zenicie znajduje się najniżej na nieboskłonie, dokładnie nad Zwrotnikiem Koziorożca (23,5° szerokości geograficznej południowej). Zjawisko to przypada zazwyczaj 21 lub 22 grudnia, co wynika z różnic w długości lat przestępnych i nieprzestępnych. W tym samym czasie na półkuli południowej obserwuje się przesilenie letnie – najdłuższy dzień w roku, który może trwać nawet 16 godzin.
W 2025 roku najkrótszy dzień roku w Polsce przypadnie 21 grudnia, czyli w niedzielę, i zbiegnie się z przesileniem zimowym. Średnia długość dnia wyniesie około 7 godzin i 40 minut, przy czym różnice między regionami zależą od szerokości geograficznej. W północnej części kraju Słońce pozostanie nad horyzontem nieco ponad 7 godzin, natomiast na południu – nawet do 8 godzin i 15 minut. Warto zaznaczyć, że data najkrótszego dnia nie zawsze idealnie pokrywa się z momentem przesilenia, zwłaszcza bliżej równika, gdzie różnica może wynieść kilka tygodni. Wynika to z nachylenia osi Ziemi oraz eliptycznego kształtu jej orbity, co wpływa na pozorny ruch Słońca po niebie, tworzący charakterystyczną figurę zwaną Analemmą.
Znaczenie tego momentu roku sięga starożytności. Już w epoce kamienia ludzie dostrzegali cykliczność zjawisk słonecznych, co znalazło odzwierciedlenie w architekturze budowli takich jak irlandzki Newgrange czy Stonehenge w Anglii. W dniu przesilenia promienie słońca w tych miejscach oświetlały dokładnie wybrane punkty konstrukcji, co dowodzi, że zjawisko to miało wymiar rytualny i duchowy.
W kulturach przedchrześcijańskich przesilenie zimowe obchodzono uroczyście – w Rzymie świętowano Saturnalia, u ludów germańskich i nordyckich Yule, a u Słowian Szczodre Gody. Wszystkie te obrzędy łączyła idea odradzającego się światła i zwycięstwa dnia nad nocą. Dla dawnych ludzi moment ten oznaczał początek nowego etapu w przyrodzie.
Także dziś przesilenie zimowe ma dla człowieka praktyczne znaczenie – symbolizuje przełom, po którym dni stają się coraz dłuższe, a zwiększona ilość światła słonecznego korzystnie wpływa na nasze samopoczucie i poziom energii.
Źródło: visinfo24.pl
