Faktury z odroczonym terminem płatności stały się dziś standardem w rozliczeniach między firmami z sektora MŚP. Problem w tym, że za tą „normą” często kryje się realne ryzyko – aż 84%[1] przedsiębiorstw przyznaje, że ich kontrahenci nie regulują należności na czas. Zatory płatnicze wciąż pozostają więc jednym z najbardziej dotkliwych i systemowych problemów polskich małych i średnich firm. Ograniczają płynność finansową, blokują inwestycje i nierzadko zmuszają przedsiębiorców do gaszenia pożarów zamiast planowania rozwoju.
Opóźnienia w płatnościach dotykają wszystkich segmentów gospodarki, ale najbardziej cierpią małe firmy zatrudniające 10-49 osób. Według danych Rejestru Dłużników Big InfoMonitor aż 88 proc.[2] z nich doświadcza opóźnień. Raport UCE RESEARCH podaje natomiast, że najczęściej nieopłacone w terminie faktury opiewają na kwotę między 5 tys. a 20 tys. zł (12,7 proc.), ale zadłużenie poziomie 20-40 tys. zł i 40-60 tys. zł spotykane jest niewiele rzadziej (odpowiednia 11,5 proc. i 10,1 proc.).[3] Co więcej blisko połowa MŚP deklaruje, że czeka na opłacenie należności przeterminowanych o co najmniej 30 dni, a niespełna 1/3 o ponad 60 dni.[4] – „O ile niewielkie opóźnienia wkalkulowane są zwykle w ryzyko przedsiębiorcy, to tego rodzaju zatory płatnicze mają bezpośredni wpływ na sytuację finansową firm: utrudniają regulowanie własnych zobowiązań, ograniczają płynność i przede wszystkim mocno zmniejszają możliwość inwestowania w rozwój i skalowania biznesu. Najmniejsze firmy są przy tym najbardziej narażone na konsekwencje finansowe opóźnień” – zauważa Sergii Demchuk, CEO NovaLend.
Zaległości jak kula śnieżna
Rosnące zatory płatnicze są jednym z powodów, przez które od 5 miesięcy wśród przedsiębiorców nastroje negatywne dominują nad pozytywnymi – wynika z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny w ramach Miesięcznego Indeksu Koniunktury. We wrześniu 2025 r. wskazało na nie 41 proc. respondentów.[5] Z danych BIG InfoMonitor wynika natomiast, że negatywny wpływ zatorów płatniczych na kondycję swojej firmy odczuwa ponad połowa MŚP. Problemu nie łagodzą nawet rezerwy finansowe. Tylko 68 proc. badanych przedsiębiorstw posiada fundusze pozwalające przetrwać okres braku wpływów. Co czwartej firmie rezerwa wystarczy maksymalnie na trzy miesiące, a co trzeciej góra na pół roku.[6] Brak rezerw potęguje natomiast ryzyko kryzysu płynnościowego, szczególnie kiedy kontrahent traktuje nas jak łatwe źródło finansowania, a zaległe należności przeciągają się w czasie.
Walka z wiatrakami?
Mniejsze przedsiębiorstwa często nie mają realnych narzędzi, by skutecznie bronić się przed nierzetelnymi kontrahentami. Ich pozycja negocjacyjna bywa ograniczona, dlatego najczęściej stosowane rozwiązania sprowadzają się do skracania terminów płatności oraz systematycznego przypominania o zbliżających się zobowiązaniach. Coraz popularniejszym narzędziem staje się również faktoring, czyli finansowanie nieopłaconych jeszcze faktur. Choć wiąże się z kosztami, wielu przedsiębiorców traktuje je jako cenę znacznie niższą niż ryzyko utraty płynności. W przypadku MŚP często wybieraną opcją pozostaje także kredyt obrotowy, zwłaszcza gdy dostępny jest online i z uproszczonymi procedurami. Tego rodzaju rozwiązania oferuje m.in. NovaLend, firma specjalizująca się w udzielaniu elastycznego finansowania dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. „Kredyt nie rozwiązuje problemu systemowo, ale pozwala przedsiębiorstwu utrzymać płynność w momentach największego napięcia finansowego. W praktyce oznacza to możliwość terminowego regulowania zobowiązań wobec pracowników i dostawców, nawet jeśli płatność od kontrahenta znacząco się opóźnia – podkreśla Sergii Demchuk, CEO NovaLend. – Równie istotne jest to, że dostęp do dodatkowego finansowania daje firmom szansę na wykorzystanie okazji inwestycyjnych, które pojawiają się nagle i wymagają szybkich decyzji”. – dodaje.
Awaria systemu
Zatory płatnicze to nie tylko problem pojedynczych przedsiębiorców, ale zjawisko systemowe osłabiające płynność, inwestycje i konkurencyjność całej gospodarki. Od lat kolejne raporty pokazują, że jest to zjawisko, które wciąż się pogłębia. Eksperci zgodnie podkreślają, że potrzebne są rozwiązania regulacyjne, który ułatwią skuteczniejsze egzekwowanie terminów i upowszechnią ograniczenie maksymalnych okresów płatności. Do tego czasu przedsiębiorcy mogą jedynie korzystać z doraźnych narzędzi, takich jak faktoring czy kredyt, które nie eliminują źródła problemu, ale pozwalają przetrwać i rozwijać się nawet w niełatwym otoczeniu.
[1]Dane z ogólnopolskiego badania mikro, małych i średnich firm Skaner MŚP na 3 kwartał 2025 r. realizowanego przez Instytut Keralla Research dla Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor.
[2]j.w.
[3]Raport UCE RESEARCH, Zaległości i opóźnienia w płatnościach. I półrocze 2025 r.
[4]Dane z ogólnopolskiego badania mikro, małych i średnich firm Skaner MŚP na 3 kwartał 2025 r. realizowanego przez Instytut Keralla Research dla Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor.
[5]Miesięczny Indeks Koniunktury Wrzesień 2025, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2025/09/2025_09_10_MIK.pdf
[6]Dane z ogólnopolskiego badania mikro, małych i średnich firm Skaner MŚP na 3 kwartał 2025 r. realizowanego przez Instytut Keralla Research dla Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor.
Źródło informacji: PAP MediaRoom za Novalend
